Geluid hoor je elke dag. Je praat, luistert naar muziek of hoort een auto rijden. Maar hoe snel beweegt geluid eigenlijk? Geluid lijkt meteen aan te komen, maar het heeft tijd nodig om van de bron naar je oren te komen. Die snelheid hangt af van de omgeving waarin het geluid zich verplaatst.
Wat geluid precies is
Geluid ontstaat door trillingen. Als iets trilt, zoals een snaar of een luidspreker, duwt het de lucht eromheen weg. Die luchtmoleculen botsen tegen elkaar en geven de trilling door. Dat gebeurt heel snel, maar niet meteen. Geluid reist dus in kleine golfjes van de ene plek naar de andere. Je kunt het niet zien, maar je hoort het wel als het je oren bereikt.
De snelheid van geluid in lucht
In de lucht beweegt geluid met ongeveer 343 meter per seconde. Dat is bij een temperatuur van 20 graden Celsius. Als het kouder is, gaat het iets langzamer. Bij hogere temperaturen gaat het juist sneller. In vergelijking met het licht is dit traag. Licht beweegt veel sneller dan geluid. Dat merk je bijvoorbeeld bij onweer. Je ziet eerst de bliksem en dan hoor je pas de donder.
Geluid in water en andere materialen
Geluid beweegt niet overal even snel. In water gaat het sneller dan in lucht. Daar is de snelheid ongeveer 1500 meter per seconde. In vaste materialen zoals staal kan het zelfs meer dan 5000 meter per seconde zijn. Dat komt omdat de deeltjes in vaste stoffen dichter bij elkaar zitten. Ze kunnen trillingen sneller doorgeven. Daarom hoor je bijvoorbeeld een trein al aankomen als je je oor op de rails legt.
Geluid heeft een medium nodig
Geluid kan niet door het luchtledige reizen. Er moeten deeltjes zijn die kunnen trillen. In de ruimte is geen lucht, dus daar hoor je niets. Astronauten gebruiken radio’s om met elkaar te praten, want hun stemmen zouden elkaar anders niet bereiken. Op aarde heb je meestal lucht, water of een vaste stof die het geluid doorgeeft.
Waarom de snelheid van geluid belangrijk is
De snelheid van geluid is belangrijk voor veel dingen. Denk aan muziek, communicatie of het meten van afstanden. Sonar bij schepen gebruikt bijvoorbeeld geluidsgolven om te weten hoe diep het water is. Ook bij het maken van echo’s in het ziekenhuis speelt de snelheid van geluid een rol. De computer weet hoe lang het duurt voordat het geluid terugkomt, en maakt daar een beeld van.
Hoe je zelf geluid kunt meten
Je kunt de snelheid van geluid meten met simpele middelen. Denk aan iemand die een hamer op metaal slaat en jij die een paar meter verder staat. Eerst zie je de klap, daarna hoor je hem. Als je weet hoe ver je van de bron staat, en hoe lang het duurt voor je het hoort, kun je zelf uitrekenen hoe snel het geluid gaat. Veel scholen doen dit als proef tijdens de natuurkundeles. Zo leer je op een leuke manier hoe geluid zich door de lucht beweegt.
